الف) علوم تجربی:که شامل علوم طبیعی، فیزیک، شیمی، ریاضی و .... می باشند و شرایط و ویژگی هایی به شرح ذیل دارند:

1- نتیجه مورد نظر از طریق تجربه و آزمایش حاصل می شود.

2- آزمایش و تجربه در حیطه این علوم تکرار پذیرند.

3- متغیرهای مداخله گر یا عوامل موثر به فرایند پژوهش تا حدود زیادی قابل کنترل است.

4- رد یا اثبات قضایا با توجه به 3 عامل فوق اسان تر است.

5-  جهت گیری ناشی از پژوهشگر به حداقل ممکن می رسد یعنی تاثیر ارزشها بنیادهای فکری پژوهشگر در نتیجه پژوهش اثر زیادی ندارد.

6- نتایج حاصل از پژوهش ها در این حیطه قابلیت تصمیم و استناد دارد.

ب) علوم انسانی:

1- امکان تکرار یک واقعه یا رخداد تقریبا ناممکن است.

2- متغیرهای مداخله گر یا عواملی که میتوانند فرایند پژوهشگر را تحت تاثیر قرار دهند  تقریبا غیر قابل کنترل میباشند.

3- پدیده های انسانی با آزمایش و تجربه قابل شناخت نیستند.

4- رد یا اثبات فرضیات یا قضایا با توجه به 3 عامل فوق به دشواری ممکن است.

5- جهت گیری ناشی از پژوهشگر در درجات مختلف امکان پذیر است و دشوار است که بتوان ذهنیات، نگرشها، اعتقاذات و آموزه های یک فرد را کنترل کرد.

پژوهش مقدمه ی شناخت است و به همین دلیل روی علمی بودن و روشمند بودن آن تاکید زیادی می شود برای اینکه فرایند پژوهش مسیر علمی خود راطی کند باید مراحل متعددی را پشت سر گذارد این مراحل متناسب با نوع موضوع کم و زیاد یا جابحا میشود.

1- انتخاب موضوع

2- مطالعه پیرامون موضوع (شناسایی ، شناخت، بیان مسئله)

3-انتخاب چهارچوب نظری و طرح فرضیه و پرسش

4- تهیه و تدوین طرح پژوهش یا نوشتن کلیات آن

5-تهیه الگوی تجزیه و تحلیل و انتخاب روشها و تکنیک ها و فنون پژوهش

6- شناسایی تکمیلی و گرد آوری اطلاعات

7- تجزیه تحلیل اطلاعات

8- نتیجه گیری

9- نگارش گزارش پایانی پژوهش

 

انتخاب موضوع پایان نامه

اولین و مهمترین گام در فرایند پژوهش انتخاب موضوع است. هرچه این گام هشیارانه تر برداشته شود امکان دارد فرایند پژوهش مشکلات کمتری را داشته باشد.

پژوهشگران یا دانشجویان در این مرحله با انبوهی از موضوعات در گیر و مواجه هستند و با هر مطالعه و مشورتی که انجام میدهند موضوعی تازه به ذهنشان میرسد و بر اثر کثرت و انباشتگی موضوعات در ذهن و ناتوانی آنها در ارزیابی سردرگم میشوند که این باعث دلهره و ترس آنها از پژوهش و تحقیق میشود.

پژوهشگر یا دانشجو باید از درگیر شدن با موضوعات متنوع بپرهیزد و اگر با انبوه موضوع مواجه است با یک یا دو نفر از اصحاب دانش یا پژوهش مشورت و یک موضوع را انتخاب و همه حواص خود را به ان موضوع معطوف کند.

یکی از تهدیداتی که در این شرایط هر دانشجو با آن مواجه است ترس است باید گفت ترس و دلهره در این مقطع که ناشی از ندانسته های دانشجو میباشد طبیعی است و با آگاهی و شناخت این ترس به تدریج به شجاعت علمی بدل خواهد شد.

در انتخاب موضوع لازم است به چند نکته کلیدی توجه شود....